Komisja ds. etyki w nauce w Szczecinie

W poniedziałek (20 października) odbyło się spotkanie Komisji ds. etyki w nauce z rektorami uczelni Szczecina. Obrady Komisji miały miejsce w Sali Senatu Uniwersytetu Szczecińskiego – największej uczelni stolicy regionu zachodniopomorskiego.

Otwarcia posiedzenia i powitania gości dokonał rektor US prof. Edward Włodarczyk, przewodniczący Kolegium Rektorów Szczecina. Następnie informację o działalności Komisji do spraw etyki w nauce, jej składzie w kadencji 2015-2018 i problemach związanych z przestrzeganiem zasad etyki w środowisku naukowym i akademickim przedstawił prof. Andrzej Zoll, przewodniczący Komisji do spraw etyki w nauce.

Komisja do spraw etyki w nauce, wyraża opinie w sprawach dotyczących naruszeń zasad etyki w nauce przez pracownika uczelni, jednostki naukowej Polskiej Akademii Nauk oraz instytutu badawczego, w szczególności w postępowaniach prowadzonych przez komisje dyscyplinarne. Z własnej też inicjatywy może kierować sprawy dotyczące naruszeń zasad etyki w nauce przez pracowników uczelni, jednostki naukowej PAN oraz instytutu badawczego, do właściwych komisji dyscyplinarnych z zaleceniem przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Prowadzi ponadto działalność mającą na celu upowszechnianie standardów rzetelności badań naukowych i opracowuje kodeks etyki pracownika naukowego.                                                                                                                                                       Członkami Komisji do spraw etyki w nauce są w obecnej kadencji (2015-2018): prof. dr hab. Andrzej Zoll, przewodniczący; prof. dr hab. Maciej W. Grabski, zastępca przewodniczącego oraz członkowie: prof. dr hab. Osman Achmatowicz, prof. dr hab. Andrzej Białynicki-Birula, prof. dr hab. n. med. Andrzej Górski, prof. dr hab. n. med. Janusz Limon, prof. dr hab. inż. Tadeusz Luty, prof. dr hab. Piotr Węgleński i prof. dr hab. Franciszek Ziejka.

Kodeks etyki w nauce uznaje za podstawowe zasady etyki poszanowanie godności człowieka oraz życia we wszystkich jego przejawach, prawdomówność, uczciwość, obowiązek przestrzegania przyjętych zobowiązań oraz uznanie prawa do wolności przekonań i prawa własności. Należy jednak uznać, że strażnikiem i sędzią w sprawach etycznych jest indywidualne sumienie oraz sumienie zbiorowe.

Wartości etyczne, standardy rzetelności naukowej oraz dobre praktyki w nauce uwydatniają etyczną i społeczną odpowiedzialność naukowców. Podkreślając społeczno-etyczny kontekst badań oraz problemy dotyczące rzetelności w nauce, należy rozróżnić ich dwie kategorie: te, które odnoszą się do samej nauki i jej rzetelności oraz te, które wynikają ze związków nauki ze społeczeństwem. Nie ma, rzecz jasna, idealnej granicy podziału pomiędzy tymi kategoriami. Pytania etyczne pojawiają się wtedy, gdy naukę rozpatruje się właśnie w szerszym, społecznym kontekście. Naukowcy muszą być bowiem świadomi swej szczególnej odpowiedzialności względem społeczeństwa i dobra ogółu ludzkości.

Kodeks etyki pracownika naukowego prezentuje zasady samoregulacji społeczności naukowej, która wprowadza je w przeświadczeniu, że podstawowym obowiązkiem środowiska naukowego jest przestrzeganie ustalonych przez siebie zasad i cnót pracy naukowej. Kodeks definiuje kryteria właściwej praktyki w prowadzeniu pracy badawczej oraz ustanawia procedury dla postępowań, które należy stosować w przypadku ujawnienia zagrożenia rzetelnośc i w nauce. Kodeks obejmuje wszelką pracę naukową, niezależnie od miejsca jej wykonywania.

Leszek Wątróbski