Zdrowie seksualne, według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jest zespołem powiązanych ze sobą biologicznych, emocjonalnych, intelektualnych oraz społecznych aspektów życia seksualnego, które są niezbędne do rozwoju ludzkiej osobowości, komunikacji i miłości. Tak rozumiane zdrowie seksualne jest więc jednym z kluczowych czynników, od których zależy nasz dobrostan, zarówno fizyczny jak i psychiczny.

Eksperci podkreślają, że zdrowie seksualne jest istotne niezależnie od wieku, a więc również w okresie późnej dorosłości. Tymczasem, w naszej kulturze seksualność osób starszych jest wciąż tematem często przemilczanym, traktowanym jako tabu. Na jej temat funkcjonuje też nadal wiele szkodliwych mitów i stereotypów.

Z okazji obchodzonego dziś w Unii Europejskiej  Międzynarodowego Dnia Seksu spróbujmy nieco odczarować ten trudny i delikatny temat, przedstawiając istotne fakty na temat seksualności w drugiej połowie życia.

Seniorzy nie są zainteresowani seksem?

To mit! Stereotypy dotyczące osób starszych opisują je często jako osoby aseksualne, pozbawione satysfakcjonującego życia seksualnego. Tymczasem badania, zarówno polskie, jak i zagraniczne, pokazują dobitnie, że to nieprawda. Odsetek osób w wieku powyżej 60. roku życia, pozostających w związkach małżeńskich, które deklarują, że są  aktywne seksualnie wynosi aż 55-70 proc.

Nieco mniej bujnie wygląda życie seksualne seniorów nie będących w związkach małżeńskich. Aktywność w tym zakresie deklaruje 5-30 proc. z nich (głównie mężczyźni).

Badania pokazują też, co akurat nie powinno być dla nikogo zaskoczeniem, że liczba osób seksualnie aktywnych systematycznie spada, wraz z coraz bardziej zaawansowanym wiekiem. Przyczynia się do tego wiele powodów, w tym m.in.: pogarszający się stan zdrowia (zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej), problemy natury praktycznej (np. brak partnera), a także niechęć do poszukiwania pomocy w zakresie zdrowia seksualnego (np. leczenie zaburzeń seksualnych).

Seksualność seniorów ma wiele barw

Wbrew stereotypom, osoby powyżej 60. roku życia mają bardzo bogaty repertuar aktywności seksualnych. Z badań wynika, że najczęściej zaspokajają swoje potrzeby związane z szeroko pojętą seksualnością poprzez dotyk i trzymanie się za ręce, obejmowanie i przytulanie, a także całowanie. Intymne pieszczoty i zbliżenia seksualne też są podejmowane, ale znacznie rzadziej.  

---

Co jest seks?

Według słownika języka polskiego, to ogół spraw i czynności związanych z zaspokajaniem popędu płciowego. Ale specjaliści definiują pojęcie jeszcze szerzej –  seksualność to wszelkie zjawiska stanowiące dowolną kombinację zachowań seksualnych, aktywności angażujących zmysły, intymności emocjonalnej, a także przejawów poczucia tożsamości seksualnej. Zatem, seksualność stanowią wszelkie działania mające na celu osiągnięcie satysfakcji seksualnej, przyjemności zmysłowej albo intymności w relacji romantycznej.

---

Seks w starszym wieku: za i przeciw

Seksuolodzy podkreślają, że istnieje wyraźna korelacja między subiektywnie doświadczanym dobrostanem człowieka, w tym także zdrowiem seksualnym, a całościowo rozumianym szczęściem. Naukowcy już dawno dowiedli, że pod wpływem czułego dotyku wydzielają się u ludzi wywołujące dobre samopoczucie i zadowolenie endorfiny, zwane hormonami szczęścia. 

Seks będący wyrazem miłości, niezależnie od wieku, jest więc ważnym elementem składającym się na jakość życia i płynącą z niego satysfakcję. Przekłada się bowiem pozytywnie nie tylko na jakość relacji z najbliższą osobą, ale także i szeroko pojęte zdrowie (fizyczne i psychiczne).

Ale eksperci podkreślają, że w przypadku seniorów, którzy często obciążeni są różnymi chorobami przewlekłymi, zakres i intensywność podejmowanych aktywności seksualnych powinny być dostosowane do ich aktualnego stanu zdrowia i uwzględniać przyjmowane leki. Z uwagi na ewentualne przeciwskazania należy więc konsultować te kwestie z lekarzem.

Ograniczenia związane ze starzeniem się organizmu i obniżeniem ogólnej jego sprawności przekładają się oczywiście in minus na zadowolenie z życia seksualnego w okresie późnej dorosłości.

Podczas gdy wśród osób w wieku 30-49 lat zadowolenie  z życia seksualnego deklaruje aż 70 proc. ankietowanych osób, to jednak wśród osób w wieku 50 plus odsetek ten wynosi już tylko 36 proc. Generalnie im starsi ludzie, tym mniej wagi przykładają do seksu, co dotyczy zwłaszcza kobiet.

– Ponad 40 proc. kobiet i 14 proc. mężczyzn po 50. roku życia wskazuje, że seks nie odgrywa żadnej istotnej roli w ich życiu. To bardzo duża dysproporcja na niekorzyść kobiet. Ale żyjemy w kraju wielu stereotypów związanych z męskością i kobiecością i mam wrażenie, że pewna grupa kobiet, w tej późniejszej fazie życia, nie daje sobie prawa do przeżywania przyjemności – ocenia prof. dr hab. Zbigniew Izdebski, z Katedry Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Seksuologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Udany seks po 50-tce: są na to sposoby

Seksuolodzy przekonują, że ani menopauza u kobiet (przypadająca na wiek około 49-50 lat), ani andropauza u panów (występująca zwykle po 50-tce) nie powinny stanowić pretekstu do zakończenia aktywności seksualnej. Podobnie zresztą jak dość często występujące u starszych panów problemy z erekcją.

Prof. Zbigniew Izdebski przyznaje, że wskutek menopauzy wiele kobiet uprawiając seks zaczyna odczuwać dyskomfort, a czasem nawet ból, przede wszystkim dlatego, że w tym okresie zanika naturalna lubrykacja pochwy (naturalne jej zwilżanie). Ale ten powszechny problem można dość łatwo pokonać, korzystając z pomocy różnych, dostępnych w aptekach i drogeriach nawilżających preparatów (lubrykantów).  

– Kobieta powinna mieć odwagę zapytać o to ginekologa. Niestety sami lekarze często o to kobiet nie pytają – mówi prof. Izdebski.

Również mężczyźni mający problemy z erekcją (powodów tej dolegliwości może być naprawdę wiele) powinni skorzystać z pomocy lekarza, zwłaszcza, że w dzisiejszych czasach istnieje wiele skutecznych środków, które pomagają uporać się z zaburzeniami erekcji.

— Problemy z erekcją nie dotyczą tylko mężczyzny, ale też i pośrednio kobiety, która jest pozbawiona możliwości współżycia ze swym partnerem – podkreśla prof. Izdebski.

Choć różne aspekty fizjologiczne związane z seksem są niezwykle istotne, to jednak specjaliści podkreślają, że najważniejsze jest co innego.

– Jestem przekonany, że realizacja naszych potrzeb seksualnych jest ważna w każdym wieku i dlatego ludzie, zgodnie z koncepcją zdrowia seksualnego, powinni jak najwięcej rozmawiać o swojej seksualności. Nie jest to bowiem tylko kategoria związana z fizjologią i biologią seksu, lecz także z procesem komunikowania się i miłości – mówi prof. Izdebski, podkreślając, że seks nie tylko jest źródłem zmysłowej przyjemności, lecz także  ważnym czynnikiem więziotwórczym.

Choć każdy z nas ma przywilej i prawo do poszukiwania przyjemności oraz bliskości, to jednak należy pamiętać, że niezależnie od wieku, z seksem wiąże się też ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową. Powinny o tym pamiętać osoby nie posiadające stałego partnera i nawiązujące nowe znajomości.  

— Bez względu na wiek, odpowiedzialność za zdrowie cały czas obowiązuje. Uprawiajmy bezpieczny seks. Nawiązując kontakty z nowymi osobami stosujmy prezerwatywy, które zmniejszają ryzyko infekcji przenoszonych drogą płciową – radzi prof. Zbigniew Izdebski.

Wiktor Szczepaniak (zdrowie.pap.pl)

 

Źródła:

„O zdrowiu seksualnym w okresie późnej dorosłości słów kilka”, artykuł poglądowy Magdaleny Gawrych, który ukazał się w czasopiśmie eksperckim „Psychogeriatria Polska”.

„Seksualność Polaków 2017” – wyniki badania sondażowego, zrealizowanego pod kierownictwem prof. Zbigniewa Izdebskiego.

 „Seksualność kobiet. Raport 2016” – wyniki badań ankietowych dotyczących seksualności kobiet w Polsce przeprowadzonych pod kierownictwem prof. Zbigniewa Lwa-Starowicza.  

Cytowane w tekście wypowiedzi prof. Zbigniewa Izdebskiego pochodzą z nagrania wideo opublikowanego na stronie internetowej wydawnictwa Medycyna Praktyczna.