Polacy na Litwie

Palmy z Ciechanowiszek

Ciechanowiszki to niewielka wioska położona kilkanaście kilometrów na północny zachód od Wilna, w której w styczniu 1999 roku powstała jedyna tego typu na Litwie izba pamięci regionalne. Otwarcie ciechanowiskiej izby regionalnej palm i użytku obchodzone było bardzo uroczyście i związane było bezpośrednio z jubileuszem tamtejszego zespołu folklorystycznego Cicha Nowinka.

Do jubileuszu naszego zespołu przygotowywaliśmy się bardzo starannie – opowiadała Janina Norkuniene – kierownik artystyczny Cichej Nowinki. Połączyliśmy go z otwarciem izby regionalnej poświęconej tutejszym palmom oraz użytkom, które udało się nam w okolicy skompletować. Chcieliśmy w ten sposób połączyć teraźniejszość z przeszłością.

Zespół nasz powstał w styczniu 1995 roku i już miesiąc później zadebiutował na ciechanowiskiej scenie. Swoje pierwsze widowisko obrzędowe Skąd przychodzi palma, będące do dziś dnia swoistą wizytówką zespołu, wystawiliśmy po roku.

Widowisko o palmie dziewczęta z Cichej Nowinki chciały koniecznie wystawić w odpowiednio przygotowanej do tego, starej izbie pamięci. Według scenariusza pani J. Norkuniene widowisko to zaczynają okoliczne gospodynie i ich sąsiadki spotykające się w izbie. One to wymieniają następnie swoje fachowe doświadczenia zdobyte przy wiciu palm. Jednocześnie pokazują sobie, oraz zgromadzonym tam widzom, jak to wygląda w praktyce. Śpiewają przy tym dawne pieśni ludowe, tematycznie związane z wiciem palm. Całe widowisko trwa około 25 minut.

Izba pamięci regionalnej palm i użytków – opowiadała dalej pani Janina – była nam bardzo potrzebna. Czujemy to teraz same. Podobne zresztą opinie wyrażają w rejonie i republice oraz nasi wszyscy goście, z których cieszymy się najbardziej. Ich pochwały i oklaski dodają nam wiele sił do dalszej pracy przy odtwarzaniu kultury polskiej na Wileńszczyźnie.

Wszystkie zebrane przez nas pieśni, opowiadania i zwyczaje zachowały się w pięknej podwileńskiej polskiej mowie. Chcemy je teraz zachować i dlatego właśnie na nich, jako na podstawowej bazie, budujemy wszystkie nasze przedstawienia. Potem prezentujemy najpiękniejsze polskie zwyczaje występujące tu od wieków. Ograniczamy się jednak wyłącznie do naszego rejonu.

Widowisko z palmami nie jest jedynym, które posiada w swoim repertuarze zespół z Ciechanowiszek. Wśród innych zasługujących na uwagę obrazów są np.: Niedziela Palmowa, Noc Świętojańska, Żytnie żniwo, Prząśniczka, W zielonym Gaiku czy wreszcie wielopokoleniowe przedstawienie Obrazek Kaziuka, w którym występują wspólnie: dziadkowie, dzieci i wnukowie.

Obecnie pracujemy nad Weselem Wileńskim – opowiada pani J. Norkuniene i pokazuje stare zdjęcia młodych par. Wszystkie w tradycyjnych strojach weselnych. Szkoda tylko, że dawne fotografie są wyłącznie czarno-białe. Mimo wszystko można je będzie odtworzyć. Jedyną przeszkodą na dzień dzisiejszy są finanse. Zespół nie dysponuje bowiem odpowiednimi funduszami i nie stać go na żadne nowe stroje. Nasze panie występują więc w tym wszystkim, co znalazły w swoich skrzyniach domowych i co kiedyś nosiły ich matki i babcie.

Cicha Nowinka występowała już wielokrotnie w Polsce. Z widowiskiem Skąd przychodzi palma objechała już Warszawę i wiele innych miast Polski. Śpiewała też w Wilnie i wielu okolicznych miejscowościach. Była też wielokrotnie prezentowana w telewizji litewskiej.

Zespół istnieje przy samorządzie rejonu wileńskiego, który opłaca kierownika zespołu oraz wyłącznie najpilniejsze wydatki związane z promocja kultury wileńskiej.

tekst i zdjęcia Leszek Wątróbski

zdjęcia: Cicha Nowinka z palmami wielkanocnymi przed budynkiem ciechanowiskiej izby