rozmowa z prof. dr. hab. Benonem Szałkiem, kierownikiem Zakładu Prakseologii, Heurystyki i Marketingu Politycznego Uniwersytetu Szczecińskiego

Czym zajmuje się Pan Profesor na uczelni?

 Główne kierunki badań prowadzonych w Zakładzie Prakseologii, Heurystyki i Marketingu Politycznego dotyczą szeroko rozumianej prakseologii i heurystyki w odniesieniu do polityki (rządzenia; m.in. prakseologia i heurystyka w podejmowaniu decyzji politycznych), administracji, gospodarowania, wojskowości i bezpieczeństwa (np. energetycznego): zmian we współczesnym świecie, bezpieczeństwa narodowego i wewnętrznego, geopolityki, polityki gospodarczej, międzynarodowych stosunków gospodarczych, organizacji i zarządzania, marketingu politycznego krajowego, międzynarodowego i globalnego, manipulacji politycznej, polityki zagranicznej i międzynarodowej, integracji europejskiej, społeczeństwa obywatelskiego, semiotyki, etnolingwistyki i kryptologii. Te dwa ostatnie kierunki wiążą się m.in. z porównawczą analizą języków oraz deszyfracją różnych systemów pisma.

Najnowsza Pana książka, która ukazała się dosłownie kilkanaście dni temu, jest pracą z zakresu porównawczych analiz językowych…

Praca ta przedstawia wyniki moich badań nad pewnymi językami afrykańskimi i azjatyckimi. Dotyczy ona m.in. języków Dogonów, zamieszkujących głównie Mali w Afryce. Języki te wykazują liczne podobieństwa w zakresie słownictwa podzielonego wg „tematów” (np. rolnictwo) do słów drawidyjskich (Drawidowie zamieszkują głównie południe Indii i Cejlon / Sri Lankę). Stwierdziłem ponad 200 takich podobieństw leksykalnych – w odniesieniu do starych słów. Nasuwa się pytanie: jak to interpretować? Niektórzy badacze twierdzą, że Dogonowie kiedyś zamieszkiwali wybrzeża Senegalu i Gambii – być może Dogonowie zetknęli się z jakimiś żeglarzami drawidyjskimi, którzy tam osiedli.

Zajmował się Pan także zagadkowym pismem z Wyspy Wielkanocnej. Z pańskich badań wynika, że napisy z Wyspy Wielkanocnej zawierają teksty w języku drawidyjskim?

Znane jest nieco ponad 20 drewnianych przedmiotów (w większości tablic) pokrytych pismem zwanym rongo-rongo. Niektóre z tablic zawierają identyczne względnie bardzo podobne fragmenty tekstów – wynika to z faktu ich kopiowania przez setki lat. Porównując teksty z różnych przedmiotów ustaliłem w jaki sposób konstruowano ligatury – czyli zbitki znaków.     Analiza ta pozwoliła także ustalić, że zapis miał charakter rebusowy (jest to m.in. opisane w mej książce „Korzenie Wyspy Wielkanocnej” wydanej w 1995r.) – a to z kolei pozwoliło mi ustalić język napisów. Okazało się, że jest to język drawidyjski, podobny do tamilskiego. Znaki pisma rongo-rongo mają wartości fonetyczne identyczne lub bardzo zbliżone do podobnych znaków pisma drawidyjskiej cywilizacji Doliny Indusu (Mohendżo Daro, Harappa), którego interpretację przedstawiłem ładnych parę lat wcześniej. Na Facebooku można znaleźć mój artykuł na ten temat – w języku angielskim (What can be read at once?; Co może być odczytane od razu?).

A skąd u Pana Profesora takie zainteresowanie starożytnymi Drawidami?

Niewątpliwie wysoki poziom ich cywilizacji. 4500 lat temu Drawidowie w Mohendżo Daro (obecnie na terenie Pakistanu) zamieszkiwali domy z łazienkami i kanalizacją – a według demografów cała populacja ludzka liczyła mniej niż 100 mln osobników. Warto tu dodać, że w zatoce Khambhat (zachodnie wybrzeże Indii, okolice Gudżaratu), na głębokości 30 m, odkryto ruiny dwóch miast – datowane orientacyjnie na 7500 lat przed naszą erą. Wskazuje to na jakiś kataklizm. Powstanie i upadek cywilizacji Doliny Indusu są zagadką. 

Praktycznie co roku wydaje Pan nową książkę. Co się z nimi dzieje?

Moje prace wysyłam do ośrodków naukowych na całym świecie. Być może o ich wartości świadczą rozmaite nominacje, wyróżnienia i cytowania (są one oczywiście wyłącznie honorowe). Przykładowo, w roku 2007 dostałem z Międzynarodowego Instytutu Biograficznego (IBC)/ Cambridge osobliwe pismo informujące, że zaliczono mnie do grona 100 czołowych naukowców świata. Przyznam, że byłem zdziwiony – jako że wyników moich badań nie znajdzie się w podręcznikach szkolnych czy akademickich. Natomiast o pewnym zainteresowaniu moimi pracami na świecie świadczą wizyty na portalach academia.edu i Facebook, na których fragmenty moich książek i inne teksty umieścił mój stary znajomy, historyk Ireneusz Ślupkov.

Dawniej prowadził Pan Profesor zajęcia ze studentami specjalizacji etnicznej…

… z etnolingwistyki i kryptologii. To było maksymalnie 30 godzin. Obecnie prowadzę zajęcia na politologii i bezpieczeństwie wewnętrznym.

Wiem, że poza zajęciami na uczelni jest Pan także fanem i pasjonatem współczesnego kina…

… tak, to moje dodatkowe hobby. Filmy oglądam praktycznie codziennie. Swego czasu w Szczecinie funkcjonowała wideoteka Colosseum – miałem w niej prawie 6000 wypożyczeń. Dziś już takich wypożyczalni praktycznie nie ma. Oglądając filmy uczę się także języków – oglądam je zawsze w wersji oryginalnej. Ostatnio bardzo mi się podobał „Szpieg” z G. Oldmanem. Jest to film o komunistycznych szpiegach w Anglii.

A czy ma Pan plany na najbliższe lata?

Będę robił to samo co dotychczas.

rozmawiał Leszek Wątróbski

Nagrody naukowe, wyróżnienia i cytowania prof. Benona Szałka: –Złota Księga Nauki Polskiej, 2000, -Zachodniopomorski Nobel 2004 w dziedzinie nauk humanistycznych, 2005, -Złota Księga Nauki Polskiej 2006, -Złota Księga Nauk Społecznych 2014, -Encyklopedia Szczecina. Red. T. Białecki, 2015, -Top 100 Scientists 2007, International Biographical Centre, Cambridge (w poprzednich latach m.in.: 2000 Outstanding Scholars of the 20th Century, Outstanding Scientists of the 21st Century, One Thousand Great Scholars), -nominacja przez Awards Board of the International Biographical Centre / Cambridge do: The Da Vinci Diamond 2009, The International Einstein Award for Scientific Achievement 2009, The International Plato Award for Educational Achievements 2009 i 2012, Top 100 Educators 2009 i 2012, 2000 Outstanding Scientists 2010, Top 100 Educators 2011, International Educator of the Year 2011, The International Plato Award for Educational Achievement 2011, Man of the Year 2011 i 2012 (także w latach 1999/2000 i 2000/2001), 2000 Outstanding Intellectuals of the 21st Century 2012, Leading Educators of the World 2012, 2014, 2015, -Who’s Who in Science and Engineering, Marquis Who’s Who, 2006/2007, 2008/2009, -Who’s Who in the World, 2015, Marquis Who’s Who (także w latach poprzednich).