Polonia w obronie wolności słowa – VII Światowe Forum Mediów Polonijnych apeluje o pomoc dla dziennikarzy na Białorusi i na Ukrainie

Podczas VII Światowego Forum Mediów Polonijnych, które odbyło się w dniach 17–20 października 2024 roku w Pułtusku i Warszawie, przedstawiciele polskich mediów polonijnych zgromadzili się, aby omówić między innymi kluczowe kwestie dotyczące działalności tych mediów oraz sytuacji dziennikarzy w trudnych regionach, takich jak Białoruś i Ukraina. Forum, zorganizowane przez Światowe Stowarzyszenie Mediów Polonijnych (ŚSMP), stanowiło okazję do podjęcia działań na rzecz wsparcia dziennikarzy polonijnych oraz podkreślenia roli tych mediów w realizacji polskiej racji stanu.

Polonijne media jako wsparcie polskiej dyplomacji

W trakcie forum złożono liczne postulaty, których celem było usprawnienie funkcjonowania i zapewnienie finansowania mediom polonijnym. Jak podkreślili organizatorzy, media te powinny być traktowane jako „zintegrowany system realizacji polskiej racji stanu”, jednocześnie zachowując niezależność i kierując się rzetelnym dziennikarstwem. Wyzwania, przed którymi stają polonijne redakcje, podkreślają konieczność nawiązania bliższej współpracy z polskimi instytucjami, w tym z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, które objęło wydarzenie patronatem honorowym.

Przedstawiciele ŚSMP zwrócili również uwagę na potrzebę lepszych regulacji prawnych w Polsce, które uwzględniałyby specyfikę funkcjonowania mediów polonijnych, a także wyrazili nadzieję na powołanie Rady Dziennikarzy Polonijnych przy Senacie RP. Podkreślono również, że odpowiednie i regularne finansowanie dziennikarzy polonijnych jest kluczowe dla ich dalszego rozwoju i skutecznego reprezentowania polskich interesów za granicą.

Apel w sprawie Andrzeja Poczobuta

Jednym z ważniejszych punktów VII Światowego Forum Mediów Polonijnych był apel o uwolnienie Andrzeja Poczobuta, dziennikarza uwięzionego przez białoruski reżim. Poczobut od czterech lat przebywa w kolonii karnej w Nowopołocku, skazany na osiem lat więzienia. Jego postawa jako dziennikarza wiernego wartościom wolności słowa była wielokrotnie nagradzana, a obecnie znajduje się w dramatycznych warunkach, poddawany presji psychicznej i izolowany od najbliższych.

W apelu skierowanym do polskich władz podkreślono, że sytuacja Poczobuta jest nie tylko naruszeniem podstawowych praw człowieka, ale także formą tortur, gdyż nie ma on możliwości kontaktu z rodziną ani otrzymywania niezbędnych leków. ŚSMP apeluje do polskich instytucji o podjęcie wszelkich możliwych działań na rzecz uwolnienia dziennikarza, wyrażając jednocześnie wsparcie dla innych więźniów politycznych na Białorusi. Do apelu dołączyły polonijne media z całego świata, które będą wywierać nacisk na rządy swoich krajów, by te podjęły działania na arenie międzynarodowej.

Dramatyczna sytuacja dziennikarzy polskich na Białorusi

Obok apelu w sprawie Poczobuta, ŚSMP wydało również komunikat o sytuacji niezależnych dziennikarzy na Białorusi. Relacje o licznych zatrzymaniach, inwigilacji i zastraszaniu, a także ryzyku aresztowań za działalność dziennikarską pokazują, jak niebezpieczne stało się tam niezależne dziennikarstwo. Dziennikarze zmuszeni są do pracy w ukryciu, stosując środki bezpieczeństwa, co przypomina działalność konspiracyjną. Reżim Łukaszenki uznaje działalność wolnych mediów za ekstremistyczną, co dodatkowo ogranicza możliwości przekazywania rzetelnych informacji.

W obliczu tych trudności wielu dziennikarzy polskich zmuszonych było opuścić Białoruś, przenosząc swoją działalność głównie do Polski lub na Litwę. Pomimo to ŚSMP podkreśla, że nadal istnieje potrzeba solidarności z tymi, którzy pozostali i walczą o wolność słowa w tych niezwykle trudnych warunkach.

Wsparcie dla polskich mediów na Ukrainie

Kolejnym tematem forum była sytuacja dziennikarzy pracujących w polskich mediach na Ukrainie, szczególnie tych, którzy funkcjonują w warunkach wojennych lub są zmuszeni prowadzić działalność na uchodźctwie. Polscy dziennikarze na Ukrainie nie tylko relacjonują sytuację konfliktu zbrojnego, ale także prowadzą działalność medialną w sposób, który podkreśla więzi między Polską a Ukrainą. Przedstawiciele ŚSMP zauważają jednak, że niejednokrotnie brakuje im wsparcia finansowego, które mogłoby pomóc w kontynuacji działań.

W apelu zwrócono uwagę na potrzebę zabezpieczenia środków na rozwój redakcji oraz finansowania takich elementów, jak koszty emisji, utrzymania stron internetowych czy wydawania polskojęzycznych materiałów prasowych. Forum wezwało do uregulowania tej kwestii na poziomie międzynarodowym oraz w ramach dwustronnych umów między Polską a Ukrainą. Przykład Polskiego Radia Lwów, jedynej polskojęzycznej rozgłośni na Ukrainie, pokazuje, jak ważne jest utrzymanie polskiego dziedzictwa medialnego na terenach, gdzie żyją Polacy.

Podsumowanie i nadzieje na przyszłość

Forum zakończyło się apelem do polskich instytucji państwowych o aktywne wspieranie mediów polonijnych, które stanowią pomost między Polską a światem. Światowe Stowarzyszenie Mediów Polonijnych podkreśla, że polonijne media mają nie tylko charakter informacyjny, ale także pełnią funkcję „miękkiej dyplomacji”, która wpływa na postrzeganie Polski za granicą i buduje solidarność narodową.

VII Światowe Forum Mediów Polonijnych przyniosło wiele postulatów i nadziei na zmiany, które pomogą polskim dziennikarzom za granicą w dalszym kontynuowaniu swojej pracy na rzecz wolności słowa oraz umacniania więzi z Polską.

Grzegorz Turski