Wysoko przetworzona żywność szkodzi pamięci

Wystarczyły cztery tygodnie jedzenia wysoko przetworzonej żywności, aby w mózgach starzejących się szczurów doszło do silnej reakcji zapalnej, której towarzyszyły behawioralne oznaki utraty pamięci. Efekt ten mogą łagodzić suplementy kwasów omega-3 – informuje pismo „Brain Behavior and Immunity“.

Badania na szczurach przeprowadził zespół prof. Ruth Barrientos z Ohio State University Institute for Behavioral Medicine Research. Laboratorium to bada, w jaki sposób zdarzenia z życia codziennego – takie jak operacja, infekcja lub, w tym przypadku, niezdrowa dieta – mogą wywoływać stan zapalny w starzejącym się mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem hipokampu i ciała migdałowatego.

Wyniki wcześniejszych prac prof. Barrientos sugerowały, że krótkoterminowa, wysokotłuszczowa dieta może prowadzić do utraty pamięci i zapalenia mózgu u starszych zwierząt, a poziom DHA jest niższy w hipokampie i ciele migdałowatym w mózgu starszego szczura. DHA, czyli kwas dokozaheksaenowy, jest kwasem tłuszczowym omega-3, który występuje wraz z kwasem eikozapentaenowym (EPA) w rybach i innych owocach morza. Wśród wielu funkcji DHA w mózgu jest rola w powstrzymywaniu reakcji zapalnej.

Zastosowana u zwierząt dieta naśladowała gotową do spożycia, często mającą długi okres przydatności żywność dla ludzi – jak chipsy ziemniaczane i inne przekąski, mrożone dania z makaronu i pizzę oraz wędliny zawierające konserwanty.

Wiadomo, że diety wysoko przetworzone są związane również z otyłością i cukrzycą typu 2.

3-miesięczne i 24-miesięczne samce szczurów zostały losowo przydzielone do grupy otrzymującej normalną karmę (32 proc. kalorii z białka, 54 proc. z węglowodanów złożonych na bazie pszenicy i 14 proc. z tłuszczu), dietę wysoko przetworzoną (19,6 proc. kalorii z białka, 63,3 proc. z rafinowanych węglowodanów – skrobi kukurydzianej, maltodekstryny i sacharozy – i 17,1 proc. z tłuszczu) – lub tę samą przetworzona dietę z dodatkiem DHA.

W hipokampie i ciele migdałowatym starszych szczurów na przetworzonej diecie aktywacja genów powiązanych z białkiem prozapalnym i innymi markerami stanu zapalnego była znacznie podwyższona w porównaniu z młodymi szczurami na dowolnej diecie i starszymi szczurami, które obok żywności przetworzonej dostawały suplement DHA.

Starsze szczury na diecie przetworzonej wykazywały również oznaki utraty pamięci w eksperymentach behawioralnych. Zapominały o spędzeniu czasu w nieznanej przestrzeni w ciągu kilku dni, co było oznaką problemów z pamięcią kontekstową w hipokampie, i nie wykazywały strachu w obliczu przewidywanego zagrożenia, co sugerowało nieprawidłowości w ciele migdałowatym.

U młodych dorosłych szczurów, które spożywały przetworzoną dietę, nie zaobserwowano zapalenia nerwów ani problemów poznawczych.

Naukowcy odkryli również, że uzupełnienie przetworzonej diety kwasem tłuszczowym omega-3 DHA zapobiegało problemom z pamięcią i prawie całkowicie zmniejszało efekty zapalne u starszych szczurów.

„Fakt, że widzimy te efekty tak szybko, jest nieco niepokojący – powiedziała prof. Barrientos. – Te odkrycia wskazują, że spożywanie przetworzonej diety może powodować znaczne i nagłe deficyty pamięci – a w starzejącej się populacji gwałtowny spadek pamięci ma większe prawdopodobieństwo przekształcenia się w choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera. Mając tego świadomość, być może uda nam się ograniczyć przetworzoną żywność w naszej diecie i zwiększyć spożycie pokarmów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 DHA, aby zapobiec lub spowolnić ten postęp”.

„Ciało migdałowate u ludzi jest powiązane ze wspomnieniami związanymi ze zdarzeniami emocjonalnymi – lękowymi i wywołującymi niepokój. Jeśli ten obszar mózgu jest dysfunkcyjny, wskazówki, które pozwalają przewidzieć niebezpieczeństwo, mogą zostać pominięte i może dochodzić do złych decyzji” – powiedział Barrientos.

Wyniki pokazały również, że suplementacja DHA diet przetworzonych spożywanych przez starsze szczury skutecznie zapobiegała podwyższonej odpowiedzi zapalnej w mózgu, a także behawioralnym oznakom utraty pamięci.

Naukowcy nie znają dokładnej dawki DHA – ani dokładnej dawki kalorii i składników odżywczych, przyjmowanych przez zwierzęta, które miały nieograniczony dostęp do pożywienia. Obie grupy wiekowe znacznie przybrały na wadze na diecie przetworzonej, przy czym zwierzęta starsze przybrały znacznie więcej niż młode. Suplementacja DHA nie miała prewencyjnego wpływu na przyrost masy ciała związany ze spożywaniem wysoko przetworzonej żywności.

Dlatego prof. Barrientos ostrzegła przed interpretowaniem wyników jako licencji dla konsumentów na spożywanie przetworzonej żywności, o ile przyjmują suplement DHA. Powiedziała, że lepszym sposobem zapobiegania wielu negatywnym skutkom wysoce rafinowanej żywności byłoby skupienie się na ogólnej poprawie diety.

„Niektóre rodzaje diet reklamuje się jako niskotłuszczowe, ale są wysoko przetworzone. Nie zawierają błonnika, a w ich skład wchodzą rafinowane węglowodany, które są również znane jako węglowodany niskiej jakości – powiedziała. – Ludzie, którzy są przyzwyczajeni do przeglądania informacji o wartościach odżywczych, muszą zwracać uwagę na błonnik i jakość węglowodanów. To badanie pokazuje, że te rzeczy są naprawdę ważne”.(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/