Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Sulejówek położony jest w odległości 18 km na wschód od centrum Warszawy i liczy obecnie ok. 19 tys. mieszkańców. Miasto posiada 2 stacje kolei podmiejskiej i liczne połączenia autobusowe. Sulejówek to „zielone miasto”. Około 30% jego powierzchni zajmują lasy i parki. Dlatego, w roku 1992, uznane zostało obszarem chronionego krajobrazu. Sulejówek to ważne miasto dla historii Polski. Głównym atutem Sulejówka jest wyjątkowa historia związana z wybitnymi Polakami pierwszego okresu budowania Polski niepodległej, twórców odrodzonego w 1918 r. państwa polskiego – m.in. marszałkiem Józefem Piłsudskim. Muzeum ulokowane jest w leśnym parku o powierzchni 4 ha. Trzy zabytkowe budynki i jeden nowy, tworzą kompleks muzealny, którego serce bije w dworku „Milusin”, a źródło wiedzy znajduje się na wystawie stałej w nowym budynku.

* * * * *

Ideą Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku jest przedstawienie postaci Józefa Piłsudskiego na szerokim tle historycznym, kulturowym i społecznym oraz przekazanie i upowszechnianie reprezentowanych przez niego wartości, idei walki o niepodległość i pracy nad budową państwa. Cel statutowy Muzeum powinien być osiągany przez kontakt i dialog z odbiorcami, z uszanowaniem ich różnorodnej osobowości, a czasem odrębnego punktu widzenia… pisała córka marszałka Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska (urodzona w roku 1920, jako druga i ostatnia córka 52-letniego Józefa Klemensa Piłsudskiego i 37-letniej Aleksandry Szczerbińskiej, porucznik-pilot Wojska Polskiego, magister inżynier architektury).

Muzeum przybliża, przywraca i propaguje pamięć o życiu, dokonaniach i dziedzictwie Marszałka poprzez działalność naukową, wystawienniczą, wydawniczą oraz programy edukacyjne i społeczne – czytamy w przewodniku. Jest przestrzenią, w której historia i tradycja inspirują do dyskusji na tematy ważne i aktualne dla Polaków. Muzeum gromadzi zabytki i przedmioty związane z Józefem Piłsudskim, a także z epoką, w której żył i działał. Zbiory obejmują okres od powstania styczniowego do końca życia Piłsudskiego, a także świadectwa pamięci o Marszałku, aż po dzień dzisiejszy.

* * * * *

Po Powstaniu Styczniowym spadły na Wileńszczyznę surowe represje. Uczestnicy zrywu byli zsyłani na Sybir wtrącani do więzień lub kierowani do przymusowych prac. Przeprowadzano konfiskatę wielu majątków szlacheckich, zabraniając jednocześnie Polakom nabywania ziemi. Kasacie uległa większość klasztorów katolickich. Masowo likwidowano również polskie instytucje, a Polaków usuwano z administracji, sądownictwa i oświaty. Jedynym urzędowym językiem stał się rosyjski.

Jednym z uczestników tego powstania był ojciec marszałka Piłsudskiego – Józef Wincenty. Natomiast matka – Maria z Billewiczów, pochodziła ze znanego rodu szlacheckiego, pieczętującego się herbem Mogiła. Marszałem wzorem ojca dużo podróżował. Znalazł się m.in. w Japonii z tajna misa o kryptonimie „Wieczór”, by zaprezentować przedstawicielom rządu Japonii propozycję współpracy wojskowo-wywiadowczej. Podczas podróży na Daleki Wschód, najdłuższy w jego życiu, wiedział zachodzące na świecie zmiany cywilizacyjne. Korzystając z nowych środków transportu poznał zdobycze rewolucji przemysłowo-technicznej i transatlantykami przemierzył dwa oceany. Odwiedził wówczas nowoczesne miasta i modernizującą się Japonię. Piłsudski przedstawił japońskim władzom propozycje PPS, które zostały niestety odrzucone. Jednak dalsze rozmowy z przedstawicielami Sztabu Generalnego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych doprowadziły do przyznania PPS funduszy oraz do nawiązania ograniczonej współpracy wywiadowczej…

* * * * *

Centralny punkt Muzeum w Sulejówku stanowi dworek „Milusin” (który był pierwszym domem Józefa Piłsudskiego od czasów dzieciństwa spędzonego w zułowskim dworze, będący darem komitetu Żołnierza Polskiego, zbudowanego za pieniądze z dobrowolnych składek wnoszonych przez dawnych towarzyszy broni marszałka, na działkach zakupionych w roku 1921 przez jego przyszłą żonę Aleksandrę Szczerbińską). Dworek ten jest kluczem do zaprezentowania szerokiego tła biograficzno-historycznego – wystawy stałej w nowoczesnym budynku Muzeum. A narracje prowadzone w obu tych miejscach maj się dopełniać. Tak więc wystawa stała „Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867 – 1935”, znajdująca się w nowym budynku, to chronologiczna opowieść o Józefie Piłsudskim i epoce, w której żył. Składa się z pięciu galerii poświęconych kolejnym okresom życia i działalności: Ziuk, Wiktor, Komendant, Naczelnik, Marszałek. Szósta galeria, Symbol, prezentuje szeroko rozumiane i wieloaspektowe dziedzictwo Józefa Piłsudskiego.
Ekspozycja ma powierzchnię 2,1 tys. m kw. i znajduje się w podziemnej hali. Zbudowana została na dwóch poziomach połączonych przestrzenią centralną. Ścieżka zwiedzania zaczyna się na poziomie -3 i kończy na poziomie -2. Centralną część wystawy oddzielono unikatowymi na skalę światową wielkoformatowymi ekranami. Na wystawie pierwszoplanową rolę odgrywają eksponaty, których przekaz uzupełniają infografiki, reprodukcje, cytaty, światło, dźwięk oraz prezentacje multimedialne.

Leszek Wątróbski